Komosa biała (Chenopodium album)

Komosa biała (Chenopodium album) nazywana też lebiodą to roślina jednoroczna, która w zależności od źródła zaliczana jest do rodziny komosowatych lub szarłatowatych (Amaranthaceae). Roślina powszechnie występuje w różnych rejonach świata i jest pospolitym chwastem roślin uprawnych.

Komosa biała w zależności od stanowiska może osiągać od ok. 10-30 cm do ponad 2 m wys. Tworzy długi, mocny, kremowobiały, rozgałęziony korzeń palowy oraz grubą, sztywną, kanciastą, bruzdowaną, wzniesioną, pojedynczą lub rozgałęzioną łodygę, pokrytą delikatnym, mączystym nalotem. Rozwija też długoogonkowe, duże, nieregularnie ząbkowane, romboidalne, zielone liście z wyraźnie zaznaczonym na blaszce unerwieniem. Liście układają się na pędzie naprzemianlegle i podobnie jak łodyga, pokryte są delikatnym, mączystym nalotem (nalot jest szczególnie dobrze widoczny na młodych liściach). Liścienie u siewek oraz najmłodsze liście, pojawiające się na szczycie pędu są całobrzegie i mają owalny kształt.

Komosa biała kwitnie latem (VII-X), tworząc na szczytach pędów oraz w kątach liści drobne, zielonkawobiałe kwiaty, zebrane w gęste, omszone, wiechowate lub kłosowate kwiatostany. Po przekwitnieniu kwiaty przekształcają się w małe, kuliste, sztywne owocostany (orzechy), zawierające lśniące, czarne, okrągłe nasiona o wysokiej żywotności (zdolność kiełkowania zachowują przez ok. 10-20 lat).

Komosa biała jest rośliną trującą.

Wymagania i uprawa

Komosa biała jest uciążliwym, trudnym do zwalczenia i wszechobecnym chwastem, zasiedlającym różne rodzaje upraw zarówno roślin użytkowych jak i ozdobnych. Preferuje żyzne, próchnicze, dostatecznie wilgotne i bogate w azot oraz potas gleby, ale zasiedla też słabsze podłoża. Poza uprawami pojawia się też na nieużytkach, nasypach, polanach i rowach, dlatego uznawana jest za roślinę ruderalną.

Zastosowanie

Komosa biała jest uciążliwym chwastem i rośliną trującą, ale też jadalną i leczniczą. Zawarte w niej substancje (min. saponiny i alkaloidy), mogą powodować zatrucia u ludzi i zwierząt, ale mają też właściwości lecznicze (min. łagodzą objawy nieżytu górnych dróg oddechowych). Ze względu na ryzyko związane z toksycznością, komosa biała, nie ma już zastosowania w lecznictwie, ale jej młode, bogate w białko i witaminy liście po ugotowaniu nadają się do spożycia w postaci sałatek lub jarzynek (podobnie jak szpinak). Starsze liście nie powinny być spożywane, gdyż wzrasta w nich stężenie toksyn.

W uprawach szkodliwość komosy białej jest bardzo wysoka i polega na jej dużej konkurencyjności w stosunku do roślin uprawnych, spowodowanej szybkim rozwojem, odpornością na niekorzystne warunki, skutecznym rozmnażaniem się i dużą żywotnością nasion. Komosa biała pozostawiona bez ingerencji, może prowadzić do całkowitego wyniszczenia plonu, zagłuszając rośliny uprawne. Na jej obecność szczególnie wrażliwa jest młoda kukurydza, ziemniaki i buraki, dla których zagrożenie stanowi już 1 szt./m². Komosa jest też rośliną żywicielską dla wielu groźnych szkodników (min. śmietka ćwiklanka czy mszycy burakowej).

Ciekawostki

Jedna roślina w czasie wegetacji może wytworzyć od 200-500 do nawet 20000 nasion.

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: Bernell MacDonald/Pixabay, NY State IPM Program at Cornell University/Chenopodium album/CC BY 2.0/Link, AnRo0002/Wikimedia Commons

Czy w opisie są wszystkie informacje, których szukałaś/-eś? Daj znać w komentarzu!