Psiząb liliowy (Erythronium dens-canis)

Psiząb liliowy (Erythronium dens-canis) to gatunek rośliny cebulowej z rodziny liliowatych (Liliaceae). W naturze występuje głównie w południowej Europie oraz w Azji, ale jest też uprawiany w ogrodach wielu innych krajów świata.

Psiząb liliowy to miniaturowy kuzyn lilii, dorastający do ok. 15 cm wys. Wczesną wiosną z podziemnej cebuli wyrastają odziomkowe liście – są rozłożone na boki, ułożone naprzeciwlegle, długie i szerokolancetowate. Ich charakterystyczna ciemnozielona blaszka liściowa jest pokryta nieregularnym, plamiastym, purpurowo-brązowym wzorem. Liście mają krótką żywotność, gdyż zaraz po przekwitnieniu rośliny, zamierają.

Psiząb liliowy zakwita krótko po rozwinięciu się liści w kwietniu i maju, wydając osadzone pojedynczo na długich, cienkich, bordowo-brązowych, nagich, sztywnych, wzniesionych ogonkach, sześciopłatkowe, zwisające kwiaty, z silnie wywiniętymi do tyłu, lancetowatymi i zaostrzonymi na końcach płatkami. Wnętrze korony kwiatowej (gardziel) jest żółte, a długie pręciki, zakończone okazałymi, fioletowymi pylnikami, mocno wystają z niej na zewnątrz. Kwiaty są zwykle liliowe, ale mogą być też białe, różowe lub purpurowe. Po przekwitnieniu kwiatów zna pędach zawiązują się owoce w postaci torebek.

Cebule rośliny są bardzo charakterystyczne, gdyż pod cienką, brązową skórką mają kremowobiały kolor i przypominają kształtem psi kieł. Cebule są jadalne i w niektórych krajach były dawniej wykorzystywane do celów kulinarnych.

Wymagania i uprawa

Psiząb liliowy w sezonie wegetacyjnym (wiosna), oczekuje półcienistego stanowiska i próchniczej, żyznej, przepuszczalnej, stale lekko wilgotnej gleby o lekko kwaśnym lub obojętnym odczynie pH, ale przez resztę roku preferuje bardziej suche podłoże. Rośliny są zwykle dostatecznie mrozoodporne, jednak w chłodniejszych rejonach kraju dobrze jest okrywać je przed zimą warstwą ściółki.

Psiząb najlepiej rozmnażać za pomocą cebulek przybyszowych, pobieranych z roślin w okresie spoczynku (VIII-IX), choć można też pozyskać młode rośliny przez wysiew nasion (czasami dają też samosiew, ale siewki zakwitają dopiero po 3-4 latach uprawy).

Zastosowanie

Psiząb liliowy to urocza, wiosenna roślina cebulowa, która na rabatach ładnie komponuje się z przylaszczkami, zawilcami, floksami szydlastymi czy pierwiosnkami. Może być również uprawiana na skalniakach. Dobrze wygląda też w dużych grupach na trawniku pod drzewami i krzewami.

Wybrane odmiany

• 'Purple King' – o liliowych kwiatach z brązową plamą wewnątrz korony
• 'Rose Queen' – o ciemnoróżowych kwiatach
• 'Snowflake' – o białych kwiatach
  
  

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: ignaciosuarez734/Flickr, Hubert Isopp/CC BY-SA 3.0/Link pieonane/Pixabay, brewbooks/CC BY-SA 2.0/Flickr