Jasnota plamista (Lamium maculatum)
Spis treści
Jasnota plamista (Lamium maculatum) to bylina z rodziny jasnowatych. Gatunek występuje w Azji i Europie, w tym także w Polsce, gdzie jest powszechny na terenie całego kraju. W naturze najchętniej zasiedla stanowiska ruderalne, przydroża, zarośla, pastwiska, rowy i polany, wybierając podłoża bogate w azot. Jeśli w uprawach spotykany jest masowo, może być traktowany jako roślina wskaźnikowa gleb zawierających sporo azotu.
Jak wygląda jasnota plamista?
Jasnota plamista w zależności od środowiska może dorastać do ok. 15-40/60 cm wys. Wiosną tworzy wzniesione lub pokładające się, czterokanciaste, lekko owłosione pędy, pokryte układającymi się naprzemianlegle parami dużych, jajowatych lub trójkątnych, ząbkowanych na brzegach i osadzonych na krótkich ogonkach liści. Z wierzchu liście są lekko owłosione i karbowane, a na ich blaszce widoczna jest siateczka nerwów, a często także jaśniejsze plamy (stąd nazwa gatunkowa rośliny).
Jasnota plamista kwitnie wczesną wiosną (IV), rozwijając małe, purpurowo-różowe (rzadziej białe), dwuwargowe kwiaty, zebrane na szczytach pędów w okółki.
Jasnota tworzy pod ziemią rozłogi, a jej pędy po zetknięciu z podłożem łatwo się ukorzeniają, dlatego gatunek jest bardzo ekspansywny.
Jakie są wymaga i jak wygląda uprawa jasnoty plamistej?
Jasnota plamista wbrew pozorom jest rośliną dość wymagającą. W uprawie oczekuje półcienistego, ale widnego stanowiska oraz próchniczego, żyznego, lekko wilgotnego podłoża, najlepiej o obojętnym lub zasadowym odczynie pH. Jasnota nie znosi suszy, pełnego słońca i jałowej ziemi, gdyż w takich warunkach słabo się rozwija i skąpo kwitnie. Roślina jest natomiast w pełni mrozoodporna i może być uprawiana na terenie całego kraju.
Jasnotę bardzo łatwo rozmnaża się przez podział, odrosty korzeniowe, sadzonki pędowe lub okłady (pęd po zetknięciu z podłożem łatwo się ukorzenia). Gatunek może też dawać samosiew.
Jak pielęgnować roślinę?
Odmiany uprawne w sezonie wegetacyjnym powinny być systematycznie nawożone, gdyż są dość żarłoczne.
Odmiany ozdobne, uprawiane w ogrodach, dobrze jest systematycznie przycinać i co kilka lat odmładzać, dzięki czemu zachowają ładniejszy, bardziej zwarty pokrój i nie będą tak ekspansywne.
Jakie choroby i szkodniki mogą ją atakować?
Jasnota rzadko choruje, ale czasami bywa porażana przez mączniaka prawdziwego. Rośliny mogą być też atakowane przez ślimaki.
Zastosowanie jasnoty plamistej
Jasnota plamista jako gatunek nie jest uprawiana, a nawet traktowana w ogrodach jako chwast, natomiast jej odmiany ozdobne są dość popularne i mają szerokie zastosowanie. Znakomicie sprawdzają się jako rośliny zadarniające w miejscach wilgotnych i półcienistych. Mogą być też sadzone jako szerokie obwódki rabat i trawników.
Doskonale wyglądają w ogrodzie leśnym lub wiejskim, w towarzystwie paproci, orlików, konwalii, bodziszków, żurawek, tawułek chińskich i Arendsa, hakonechli i funkii. Pięknie prezentują się też na murkach, z których ich ulistnione pędy malowniczo przewieszają się w dół. Roślinę można też wykorzystywać jako element wypełniający w kompozycjach doniczkowych.
Wybrane odmiany jasnoty plamistej
- 'White Nancy' – liście srebrzystobiałe z zielonym obrzeżem, kwiaty białe
- 'Beacon Silver' – liście srebrzystobiałe z zielonym obrzeżem, kwiaty lilowo-fioletowe
- 'Golden anniversary' – liście zielone, z jasnym pasem pośrodku i szeroką, żółtą obwódką, kwiaty liliowo-różowe
- 'Album' – liście zielone, z szerokim, srebrzystym pasem biegnącym przez środek blaszki, kwiaty białe
- 'Aureum' – liście żółtozielone, kwiaty liliowo-fioletowe
Zdjęcia: Irina, Jan Mach / AdobeStock
