Bukszpan wieczniezielony (Buxus sempervirens)

Bukszpan wieczniezielony (Buxus sempervirens), znany też jako gryszpan czy gryczpan, to gęsty krzew liściasty z rodziny bukszpanowatych (Buxaceae), który występuje naturalnie na obszarach zachodniej i południowej Europy. Jest jedną z najbardziej lubianych roślin przeznaczonych do formowania.

Ten wolno rosnący krzew (lub drzewo) i dorasta w zależności od odmiany od 2 do 5 metrów (czasem nawet do 8-10!). Jego pędy są na początku zielone i szarzeją stając się z czasem szarobrązowe. Liście, które są główną ozdobą rośliny, są zimozielone, małe, eliptyczne, błyszczące i usytuowane na pędzie nakrzyżlegle. Kwiaty bukszpanów są niepozorne, małe, żółtawe i bezpłatkowe. Ich zapach jest delikatny i przyjemny. Pojawiają się na roślinie w kątach liści, w marcu i kwietniu. Bukszpany należą do roślin miododajnych!

Bukszpan jest trujący – zawiera niebezpieczne dla zdrowia alkaloidy. Są one obecne w całej roślinie, ale zatrucia są zwykle spowodowane przez jego owoce.

Wymagania i uprawa

Najlepsze stanowisko dla tych krzewów to półcień i cień, choć będą sobie też radzić w słońcu. Bukszpany mają małe wymagania co do gleby (w środowisku naturalnym spotyka się je na ziemiach kamienistych i gliniastych). Najlepiej jednak będą się czuć na glebach żyznych, bogatych w wapń i przepuszczalnych. Nie lubią mocnych susz, dlatego powinniśmy je od czasu do czasu podlewać, szczególnie latem.

Bukszpany nie są mrozoodporne. Należy je sadzić w miejscach osłoniętych przed wiatrami. Szczególnie młode krzewy mogą w naszym klimacie przemarzać i powinny być dokładnie okrywane na zimę.

Rośliny te świetnie znoszą cięcie i formowanie. Dobrze się zagęszczają, gdy dwukrotnie podczas sezonu wegetacyjnego skróci się ich pędy o 1/3 długości: pierwsze cięcie powinno nastąpić na początku wiosny, w marcu, a drugie w połowie lata.

Bukszpan wieczniezielony łatwo rozmnożyć, pobierając latem niezdrewniałe, zielone sadzonki. Samodzielne rozmnażanie jest szczególnie opłacalne w przypadku większych nasadzeń.

Zastosowanie

Bukszpany idealnie nadają się do tworzenia jednolitych żywopłotów. Są znanymi roślinami na obwódki rabat i nasadzeń. Od wieków były na równi z tujami i cisami najpopularniejszymi roślinami do zakładania formowanych żywopłotów i żywych figur ogrodowych. 

Drewno bukszpanowe było niezwykle cenione przy wyrobie instrumentów i kloców rytniczych. Jest ciężkie, twarde i charakterystycznego koloru żółtawego.

Bukszpan od zawsze był znane ze swojego trującego ale też leczniczego działania – był powszechnie wykorzystywany w medycynie ludowej. Robiono z niego wywary i wyciągi, które miały pomagać na wiele chorób (nawet na łysienie!). Stosowano go zarówno wewnętrznie jak i zewnętrznie (na liszaje czy parchy). Ma stwierdzone działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwkrwotoczne oraz wykazuje działanie przeciwnowotworowe.

Nie stosujmy własnego wyrobu preparatów z bukszpanu bez konsultacji ze specjalistą, ponieważ ma on naprawdę bardzo trujące właściwości – może prowadzić nawet do okresowego paraliżu.

Ciekawe odmiany

• 'Suffruticosa' – dorasta do 1 m wysokości i jest wyjątkowo gęsta; liście 1-2 cm; szczególnie polecana na niewysokie żywopłoty
• 'Handworthensis' – szybko rosnąca; duże liście; młode liście niebieskawe, brzegi blaszek liściowych lekko podwinięte
• 'Angustifolia' – podłużne i wąskie liście, gęsto rozmieszczone na łodydze
• 'Variegata' – o obrzeżach liści kremowych; średnio silny wzrost
• 'Bullata' – odmiana wielkolistna (liście 3-4 cm długości)

Zdjęcia: u_79qqozws, Kurios357 / Pixabay; iVerde; VikaZayc / FreeImages

Czy w opisie są wszystkie informacje, których szukałaś/-eś? Daj znać w komentarzu!