Kosaciec żółty / Irys żółty (Iris pseudacorus)

Kosaciec żółty (Iris pseudacorus syn. pseudoacorus) to roślina należąca do bylin cebulowych z rodziny kosaćcowatych (Iridaceae). Rośnie dziko w Europie, zachodniej Azji i północno-zachodniej Afryce. W Polsce spotkać go można przede wszystkim na terenach wilgotnych, np. podmokłych łąkach i przy brzegach cieków wodnych.

Roślina dorasta do 70-100 cm wysokości. Posiada wyprostowaną, w przekroju spłaszczoną, często rozgałęzioną łodygę. Liście są intensywnie zielone, mieczowate (czasem trawiaste), mają 3 cm szerokości, 1 m długości i obejmują pochwami pęd.

Irys żółty kwitnie od maja do lipca, a jego pojedynczy kwiat utrzymuje się ok. 2 tygodnie. Jest intensywnie żółty, średniej wielkości, posiada długa szypułkę. Kwiaty wyrastają po 1-5 z jednego miejsca. Okwiat jest złożony z 6 zrośniętych płatków – tzw. działek (3 działki zewnętrze i 3 wewnętrze.). Na dolnych, dość szerokich płatkach znajdują się ciemniejsze plamki, otoczone brązowymi kreskami. Kwiaty przekształcają się w trzykomorowe torebki.

Kosaciec żółty należy do kosaćców bezbródkowych (nie mają szczoteczki włosków na działkach zewnętrznych okwiatu).

Organem podziemnym irysa żółtego jest kłącze. Cała roślina jest trująca.

Wymagania i uprawa

Kosaciec dobrze rośnie zarówno na stanowisku słonecznym, jak i zacienionym. Najlepiej zapewnić mu gleby żyzne, torfowe, kwaśne i wilgotne, choć poradzi sobie też na tych bardziej suchych (potrzebuje wtedy systematycznego polewania). Uprawia się go również w wodzie na głębokości 50 cm.

Jest rośliną całkowicie mrozoodporną.

Bardzo rzadko, ale bywa atakowany przez 

Zastosowanie

Irys żółty to bardzo łatwa w uprawie roślina, która w naturze może występować wszędzie tam, gdzie znajdzie odpowiednie podłoże, czyli przy stawach, rzekach, w rowach i wszelkich szuwarch dlatego polecany jest do obsadzania oczek wodnych.

Ciekawe odmiany

• 'Holden's Child' – kwiaty w kolorze purpurowym
• 'Variegata' – liście w kolorach ciemnozielonym i jasnożółtym, jesienią stają się całkowicie zielone
  
  

Ciekawostki

Nazwa gatunkowa irysa żółtego – pseudacorus, pochodzi z języka greckiego i oznacza "fałszywy tatarak", a to dlatego, że liście i kłącza irysa bardzo go przypominają.

W dawnych czasach, kwiaty kosaćca żółtego były wykorzystywane do produkcji barwnika, a jego kłącza stanowiły surowiec zielarski (w starożytności). Są też wzmianki o tym, że w czasach wojen w XIX wieku nasiona irysów żółtych były wykorzystywane jako substytut kawy.

Tekst: Katarzyna Jeziorska, zdjęcia: Thomas B., Elstef, mystraysoul/Pixabay