Zakładanie żywopłotu w ogrodzie | Zielona ściana z roślin

Po co żywopłot w ogrodzie?

Zielone ściany, czyli nasze wszędobylskie żywopłoty, są nie tylko ozdobami, pełniącymi funkcję ogrodzenia, ale żywymi organizmami mającymi swoje wymagania i potrzebującymi odpowiedniej pielęgnacji.

Pełnią funkcje architektoniczne i ochronne, a niektóre stanowią także miejsce gniazdowania dla ptaków i schronienie dla owadów. Stanowią barierę przed "światem zewnętrznym" dając nam tak ważną intymność, są doskonałą osłoną przed słońcem, mocnym wiatrem i na koniec dają przyjemny cień w czasie upalnego lata.

Rodzaj żywopłotu: jednogatunkowy, wielogatunkowy, formowany czy naturalny?

Wśród rodzai żywopłotów można również wybrać wiele rozwiązać. Można tworzyć żywopłoty jednogatunkowe lub kolorowe mozaiki, mieszając ze sobą rośliny zimozielone, zrzucające liście i te o ozdobnych kwiatach, ale są one trudne w pielęgnacji, dlatego też najczęściej zakłada się żywopłoty z tych samych roślin lub gatunków/odmian o podobnych wymaganiach i pielęgnacji.

Żywopłoty formowane oraz niskie najlepiej nadają się do małych ogrodów, wysokie oraz nieformowane (zajmują znacznie więcej miejsca) lepiej sprawdzą się w większych założeniach parkowych, jednak nie jest to sztywna reguła! Odpowiednio przemyślany i pielęgnowany żywopłot sprawdzi się dosłownie wszędzie.

Żywopłoty naturalne (nie przycinane lub przycinane bardzo rzadko) zajmują znacznie więcej miejsca, niż te regularnie cięte. Mają jednak swobodny, luźny charakter i lepiej pasują do większych ogrodów. Stanowią często schronienie dla ptaków, a gdy owocują - pełnią rolę zimowej spiżarni dla dzikiej fauny. Pamiętaj jednak, że zgodnie z prawem, nie możesz przycinać żywopłotu (w okresie od 1 marca do 15 września), jeśli gniazdują w nim ptaki! Szczególnym rodzajem są tzw. żywopłoty podokapowe sadzone pod koronami dużych drzew, w miejscach, gdzie pnie drzew nie zapewniają dostatecznej przesłony.

Rośliny na żywopłot: wybieramy gatunki pasujące do założenia

Nim małe roślinki stworzą imponującą i gęstą zieloną ścianę, minie kilka lat. Muszą więc posiadać szereg cech, dzięki którym będą się intensywnie zagęszczać i znosić częste cięcie lub też doskonale rosnąć bez pomocy sekatora.

Ogromne bogactwo przeróżnych gatunków i odmian drzew i krzewów doskonale nadających się na żywopłoty daje nam prawie nieograniczone możliwości. Mamy do wybory rośliny o różnych kształtach, rozmiarach, strukturach i kolorach, a wśród nich gatunki zimozielone (ozdobne przez cały rok, ale przez to niezmienne) oraz sezonowe - zrzucające liście na zimę (które mogą bajecznie kwitnąć wiosną i przebarwiać się jesienią, ale być bezbarwne zimą).

• Wysokie, przycinane żywopłoty (np. z tui, cisów, buków lub grabów) sadzone są zwykle przy ogrodzeniu, by tworzyć gęstą barierę.
• Kwitnące (np. z forsycji, lilaków i krzewuszki) wiosną i latem grają festiwal kolorów. 
  
• Zimozielone (np. z bukszpanów lub iglaków) dają zielone tło przez cały rok. 
  
• Kolczaste (np. z ostrokrzewów i ogników) pełnią funkcję obronną. 
  
• Naturalne, nieprzycinane (z ałyczy, berberysów lub jaśminowców) są doskonałym tłem dla rabat. 
  
• Niskie (np. z bukszpanu lub lawendy) sadzone są zwykle jako obwódki kwietników oraz dzielą ogród na mniejsze części, bez ograniczania widoczności. 
  
  

Żywopłot liściasty czy iglasty? Oto jest pytanie! Pierwszy jest sezonowy, zielony w sezonie, kolorowy jesienią, ale mało dekoracyjny zimą. Drugi jest zawsze zielony, ale niezmienny i dla niektórych nieco nudny. Na szczęście od tych dwóch zasad jest kilka wyjątków.
Fot. Acabashi/CC BY-SA 4.0/ Wikimedia Commons	Fot. Hans Braxmeier/Pixabay
Żywopłoty są niezwykle uniwersalne i mogą pełnić wiele różnych funkcji – to żywe bariery, osłaniające nasze ogrody przed wiatrem, kurzem, hałasem i wścibskim okiem sąsiada. Pełnią nie tylko funkcję oznaczania granic, ale przede wszystkim stanowią wyjątkowy element dekoracyjny ogrodu. A typów żywopłotów jest tak wiele, jak roślin z których można je założyć.

Jak założyć żywopłot w ogrodzie: kiedy i co sadzić?

Żywopłoty najlepiej zakładać jesienią (październik-listopad), bo to najlepszy okres na sadzenie większości roślin i czas, gdy półki w sklepach ogrodniczych uginają się od ciężaru sadzonek, choć można to robić także wiosną (marzec-kwiecień), a w niektórych przypadkach nawet przez cały sezon (marzec-listopad) - wszystko zależy od rodzaju sadzonek!

Jesienią sadzi się sadzonki z odkrytym systemem korzeniowym głównie krzewów i drzew liściastych. To najlepsza pora na sadzenie, gdyż rośliny są już w fazie uśpienia i nie groźne będą im zimowe mrozy. Sadzonki roślin z odkrytym systemem korzeniowym to rośliny uprawiane w szkółkach i wykopywane z gruntu tuż przed terminem sadzenia. Są zwykle kilkukrotnie tańsze od roślin w doniczkach i są dostępne w sprzedaży przez krótki czas - tylko jesienią!

Wiosną lepiej jest sadzić rośliny iglaste, gdyż późną jesienią mogłyby nie zdążyć przygotować się do zimy. Można wtedy też przeprowadzić spóźnione sadzenie roślin liściastych, najlepiej gdy jeszcze są w stanie uśpienia. Przez cały sezon można za to sadzić wszystkie rośliny w doniczkach - zarówno gatunki liściaste oraz iglaste, gdyż mają one już dobrze uformowany system korzeniowy, który nie musi się regenerować. Warto jednak unikać sadzenia latem, z uwagi na ryzyko upałów i nadmiernego przesuszenia podłoża.

Fot. prat/Fotolia	Fot. roibu/Fotolia
Do wyboru masz dwa typy sadzonek - doniczkowane i z odkrytym systemem korzeniowym. Pierwsze możesz kupić i sadzić przez cały sezon, drugie tylko jesienią.

Jak prawidłowo sadzić rośliny na żywopłot?

Rośliny żywopłotowe są wieloletnie i silnie rosnące, dlatego też trzeba dobrze przemyśleć lokalizację zielonej ściany i odpowiednio wybrać i przygotować stanowisko, gdyż później nie będzie można tego poprawić.

GLEBA
Przed sadzeniem dokładnie przekop ziemię na głębokość około 50 cm, by ją spulchnić i napowietrzyć (wpłynie to pozytywnie na rozwój systemu korzeniowego). Jeśli tego potrzebuje, popraw także jej strukturę - dodatek materii organicznej rozluźni ciężką glebę gliniastą i zwiększy możliwość trzymania wody na glebie piaszczystej. Nie mieszaj ze sobą dolnej (nieurodzajnej) warstwy ziemi z żyzną górną. Tylko górną warstwę wymieszaj z kompostem lub odkwaszonym torfem. Ziemi nie musisz dodatkowo nawozić przed sadzeniem (pierwsze nawożenie przeprowadź dopiero wiosną). Musisz jednak pozbyć się wszystkich zanieczyszczeń - resztek korzeni, patyków, kamieni oraz zniszczyć chwasty - zwłaszcza wieloletnie, gdyż w czasie sezonu będzie to bardzo trudne i pracochłonne.

STANOWISKO 
Większość roślin żywopłotowych najlepiej będzie rosnąć w miejscach równomiernie nasłonecznionych, znacznie gorzej w cieniu (poza gatunkami cieniolubnych i cienioznośnych - np. cis, bukszpan). Gdy żywopłot ma zbyt mało słońca, będzie brzydko się ogałacać na dole i będzie bardziej wrażliwy na choroby.

Fot. eag1e/Fotolia	Fot. masterloi/Fotolia
Rozciągnij prosto sznurek, aby służył pomocą przy sadzeniu. Posadź sadzonki w ziemi, tak by szyjka korzeniowa znalazła się odrobinę ponad powierzchnią ziemi. Zasyp korzenie ziemią i utwardź glebę wokół sadzonek, ostrożnie po niej stąpając. Podlej drzewka i rozłóż wokół nich warstwę ściółki, aby utrzymać wilgoć w glebie i zapobiec rozwojowi chwastów.

W SZEREGU 
By rośliny rosły w prostej linii warto szybko i łatwo ją wyznaczyć za pomocą palików oraz naprężonego sznurka. Sadzonki posadź w ziemi do wcześniej wykopanych dołków lub długiego rowu wypełnionego żyznym podłożem.

ODPOWIEDNIE ODLEGŁOŚCI
By rośliny stworzyły zieloną ścianę muszą być posadzone w odpowiedniej odległości od siebie. Sadzi się je zwykle jednorzędowo (zimozielone liściaste i iglaki) lub dwurzędowo (żywopłoty z drzew i krzewów liściastych), rzadziej wielorzędowo (gęste żywopłoty z niskich krzewów liściastych). Im więcej rzędów, tym żywopłot będzie bardziej zwarty! Najgęściej sadzi się krzewy liściaste, rzadziej drzewa liściaste i wąskie iglaki. Większych odstępów wymagają gatunki (liściaste zimozielone i iglaki) o szerszej koronie.

Można przyjąć umowne odległości – t.j. na niski żywopłot o wysokości do 30 cm – 5 roślin na 1 m, do 80 cm - 4 rośliny, 100 cm – 3 rośliny, powyżej 2 metrów – 2 rośliny na 1 m. Nowo posadzone rośliny jednak nie powinny się ze sobą stykać. Gdy są sadzone w kilku rzędach, powinny się „mijać" (roślina z drugiego rzędu wypada pomiędzy dwiema z pierwszego rzędu). Odległość między rzędami wynosi ok. 30-50 cm (w zależności od wysokości i gatunku).

Planując lokalizację żywopłotu weź pod uwagę rozmiar roślin, jaki osiągną za kilka lat, zostawiając odstęp pomiędzy ścianą żywopłotu a granicą posesji, który będzie potrzebny do wykonania podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych (koszenia trawy, cięcia) w późniejszym okresie czasu.

Fot. LianeM/Fotolia

Tylko regularnie przycinane rośliny, po wielu latach pielęgnacji, mają szansę stać się prawdziwymi zielonymi ścianami. By żywopłoty liściaste były gęste nawet w okresie bezlistnym, muszą być posadzone w dwóch, a nawet trzech rzędach.

Pielęgnacja żywopłotu: co robić po posadzeniu?

Po posadzeniu rośliny trzeba obficie podlać, nawet wtedy gdy gleba jest wilgotna. Ważne jest także podlewanie w sezonie, zwłaszcza pierwszą wiosną, by sadzonki mogły szybko odbudować system korzeniowy i głęboko się ukorzenić.

Pierwsze cięcie po posadzeniu (tylko roślin liściastych, nie iglastych) przeprowadź późną jesienią lub bardzo wczesną wiosną - przycinając ⅔ wysokości (nawet jeśli rośliny miały 1 m), po to by dobrze zaczęły się krzewić. Kolejne cięcia uzależnione są już od wymagań gatunku - np. żywopłoty z roślin iglastych (tuje, cisy, jałowce, itd.) oraz roślin liściastych o zimozielonych liściach (np. bukszpan lub laurowiśnia) przycinaj wczesną wiosną, jeszcze przed ruszeniem wegetacji. Wiosenne krzewy kwitnące - po kwitnieniu, a te kwitnące latem - wczesną wiosną. Kolejne cięcie formujące (u większości gatunków, ale nie wszystkich) przeprowadź latem, ale najpóźniej do pierwszej dekady sierpnia, by nowe przyrosty miały wystarczająco dużo czasu, by zdrewnieć przed nadejściem chłodów. Regularne cięcie jest niezbędne, by rośliny silnie się krzewiły i z roku na rok coraz bardziej się zagęszczały.

Fot. RonPorter/Pixabay

Karłowy żywopłot, tworzący symetryczny wzór, to żywa rzeźba i prawdziwe dzieło sztuki. Jest jednak bardzo trudny w utrzymaniu i wymaga wiele cierpliwości i czasu, a przede wszystkim kilkukrotnego cięcia w czasie roku. Im dłuższy żywopłot, tym jego cięcie jest bardziej skomplikowane. By zachować odpowiednią wysokość, rozepnij sznurek wzdłuż jego końców i dobrze go wypoziomuj, a następnie przycinaj do odpowiedniej wysokości.

Pamiętaj, że żywopłoty intensywnie rosnące i przycinane wymagają częstego nawożenia, by zapewnić im optymalną zasobność gleby. Tuż po posadzeniu nie wymagają nawozów mineralnych, jeśli gleba została odpowiednio przygotowana, ale już w kolejnym sezonie będą potrzebowały dodatkowego zasilania mieszankami uniwersalnymi (z dużą zawartością azotu) co miesiąc od wczesnej wiosny, do połowy lipca oraz od sierpnia do września - specjalnymi nawozami jesiennymi (z dużą zawartością fosforu i potasu). Żywopłoty naturalne, nieformowane potrzebują znacznie mniej nawożenia i wystarczy im tylko regularne (dwukrotnie w ciągu roku) podsypywanie kompostem.

Najtrudniejszy w pielęgnacji są żywopłoty z krzewów zimozielonych (np. rododendronów i laurowiśni) gdyż są to rośliny najbardziej delikatne i wrażliwe. Najmniej kłopotliwe są żywopłoty z rodzimych drzew (np. buków i grabów), które są sezonowe i doskonale przystosowane nawet do najbardziej srogiej zimy.