Cebula zwyczajna (Allium cepa)

Cebula zwyczajna (Allium cepa), cebula ogrodowa lub dymka, a prawidłowo (botanicznie) – czosnek cebula, to roślina należąca do rodziny amarylkowatych (Amaryllidaceae). Pochodzi prawdopodobnie z terenów dzisiejszego Iranu, Afganistanu lub Turcji. Jest zaliczana do grupy warzyw cebulowych. 

Cebula zwyczajna to roślina dwuletnia, w uprawie – jednoroczna. Jak wszystkie rośliny dwuletnie, cebula w drugim roku po posadzeniu wytwarza pęd kwiatostanowy. Jest to równoznaczne ze straceniem przez organ podziemny cebuli masy i wartości odżywczych.

Wytwarza długie, puste w środku liście, które często nazywamy szczypiorem. Osiągają one 30-40 cm. Korzenie cebuli są wiązkowe, drobne i białe. 

Pod ziemią znajduje się skrócona łodyga rośliny (piętka) i jadalne, mięsiste pochwy liściowe (w zależności od odmiany cebuli mogą mieć kolor biały, fioletowy lub żółty).

Wymagania i uprawa

Cebula zwyczajna wymaga gleby żyznej, o dobrych stosunkach wodno-powietrznych. Roślinę należy uprawiać w drugim roku po oborniku i nie częściej niż co 4 lata na tym samym stanowisku.

Cebulę można uprawiać zarówno z siewu bezpośrednio do gruntu, jak i z rozsady oraz z dymki.

Przy uprawie cebuli należy przestrzegać płodozmianu. Dobre rośliny, po których można sadzić cebule to: fasola, groch, bób, sałata, pomidor, warzywa kapustne, marchew, pietruszka lub seler.

Łamanie się szczypioru cebul jest znakiem, że nadchodzi czas ich zbioru. Gdy ponad połowa roślin ma załamane / pokładające się liście, cebule należy wykopać (dobrze jak każda z cebul ma jeszcze 3-4 zielone liście). Takie warzywa mają najdłuższy okres przechowywania. Po wykopaniu cebul trzeba je powiesić w przewiewnym miejscu, by zupełnie oschły.

Pielęgnacja cebuli

W uprawie cebuli bardzo istotne jest systematyczne usuwanie chwastów oraz wzruszanie gleby. Cebula ma dość duże wymagania wodne, ze względu na płytki system korzeniowy.

Zastosowanie

Cebulę zwyczajną stosuje się bardzo powszechnie w kuchni, a nawet w lecznictwie. Swoją wysoką wartość odżywczą i dietetyczną zawdzięcza substancjom czynnym takim jak: olejki lotne, pektyny, witaminy, sulfin etylu (odpowiedzialny za łzawienie oczu podczas krojenia cebuli) i flawonoidy takie jak np. kwercytyna.

Inne ważne gatunki warzyw cebulowych

• cebula siedmiolatka (Allium fistulosum)
• cebula perłowa, czosnek pospolity (Allium sativum)
• cebula kartoflanka, szczypiorek ogrodowy, szalotka (Allium ascalonicum)
• por (Allium porrum)
  
  

Ciekawostki

Najstarsze dowody na to, że była spożywana przez ludzi pochodzą z 5000 r. p.n.e!. Była znana i powszechnie uprawiana w starożytności – w Egipcie (gdzie uchodziła za jeden z symboli życia wiecznego!), Grecji czy Rzymie.

Tekst: Katarzyna Jeziorska, zdjęcia: Jose Antonio Alba/Pixabay