Tawuły dobre na wszystko | Uprawa, gatunki, odmiany
Różnią się między sobą wielkością i pokrojem, terminem kwitnienia oraz barwą liści. Odpowiednio dobrane stworzą atrakcyjne i trwałe kompozycje przyciągające uwagę od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Grzegorz Falkowski, dyrektor wykonawczy Związku Szkółkarzy Polskich, przekonuje, że tawuły nigdy nie zawodzą i radzi, które z nich nadają się do każdego ogrodu.
|
|
W Polsce dziko rosną trzy gatunki tawuł (Spiraea), spośród których tylko jeden – tawuła wierzbolistna (S. salicifolia) ma znaczenie dekoracyjne, choć nie jest zbyt popularny. Pozostałe uprawiane u nas gatunki i odmiany tawuł (bądź ich mieszańce) pochodzą spoza Europy. Charakteryzują się wysoką zdrowotnością i są dobrze przystosowane do polskiego klimatu.
Jako pierwsza zakwita u nas tawuła szara (S. ×cinerea) ‘Grefsheim’, zwana także tawułą norweską. Roślina ta jest niewielkim, gęstym krzewem osiągającym około 1,5-2 m wysokości. Jej pędy są cienkie, delikatne, pokryte filcowatymi włoskami, charakterystycznie łukowato wygięte. Kwitnie na przełomie kwietnia i maja, jeszcze przed rozwojem liści, pokrywając się drobnymi białymi kwiatami zebranymi wzdłuż zeszłorocznych pędów. Po kwitnieniu na gałązkach wyrastają drobne lancetowate liście długości około 2,5 cm. Młode liście są gęsto pokryte włoskami, co nadaje krzewom szarozieloną, matową barwę.
Można ją sadzić pojedynczo, w grupach lub w formie żywopłotów, a także stosować pojedynczo w kompozycjach z innymi krzewami czy bylinami, co pozwala wyeksponować jej pięknie przewieszające się pędy. Najefektowniej prezentuje się w czasie kwitnienia. Ciąć należy ją zaraz po kwitnieniu. Odmiana została wyróżniona nagrodą Award of Garden Merit (AGM).
Tawuła van Houtte’a (S. ×vanhouttei) jest obficie kwitnącym krzewem, często spotykanym na starych osiedlach, gdzie była sadzona od dziesięcioleci. Jest to gatunek mieszańcowy, uzyskany we Francji około 1862 roku w wyniku krzyżowania S. cantoniensis z S. trilobata. Dorasta do 2,5 m wysokości, ma malowniczo przewieszające się pędy nadające krzewom formę fontanny – u dołu wąską, stopniowo rozszerzającą się ku górze i zakończoną szeroką czaszą. Blaszki liściowe mają do 4 cm długości, w kształcie są odwrotnie jajowate.
Kwiatostany mają kształt kopułek i są rozmieszczone w regularnych odstępach wzdłuż osi zeszłorocznych pędów. Jest ich tak dużo, że gałązki uginają się pod ich ciężarem i niemal kładą na ziemi, zwłaszcza, gdy osadzi się na nich rosa lub gdy pada deszcz. Krzewy tawuły van Houtte’a należy ciąć po kwitnieniu, w czerwcu. Są zdrowe, odporne na mróz. Mogą być uprawiane na terenie całego kraju.
W szkółkach dostępne są trzy bardzo ciekawe odmiany tawuł o barwnych liściach. Odmiana ‘Gold Fountain’ wydaje złociste liście, rośnie wolniej od gatunku, osiąga mniejsze rozmiary (do 1,5 m wysokości). Roślina preferuje gleby żyzne, gliniaste, stale umiarkowanie wilgotne i miejsca najlepiej lekko ocienione.
Odmiana o ozdobnych, marmurkowatych liściach i białych kwiatach to odmiana ‘Pink Ice’. Młode liście tej rośliny są różowe, później nakrapiane różowymi i kremowymi plamkami, latem stają się ciemnozielone. Niestety odmiana ta jest mało stabilna genetycznie i często ulega rewersji (pojawiają się pędy o typowych zielonych liściach, które trzeba wycinać). Ma ona podobne wymagania jak poprzednia. Znacznie mniejsze wymagania uprawowe ma wyselekcjonowana na Łotwie tawuła ‘Medeloh’, która ze względu na kompaktowy pokrój i niski wzrost (do 50 cm wysokości) sprawdzi się w niewielkich ogrodach przydomowych i na działkach.
Warte polecenia są także odmiany tawuły nippońskiej (S. nipponica), gatunku pochodzącego z Japonii z wyspy Sikoku. Odmiana ‘Snowmound’ jest gęstym krzewem dorastającym do 1,5 m wysokości. Jej liście są zielone, łopatkowate, mają od 2 do 3 cm długości. Białe kwiaty z żółtym oczkiem są zebrane w kilkunastokwiatowe baldachy, bardzo gęsto rozmieszczone wzdłuż zeszłorocznych pędów. Rozwijają się na przełomie maja i czerwca.
Inne polecane odmiany tego gatunku to podobna pod względem pokroju ‘June Bride’ oraz niższa odmiana o pokładających się pędach White carpet. Bardzo dobrą, kompaktową odmianą do tworzenia zwartej okrywy jest ‘Gerlve’s Rainbow’ o młodych liściach w odcieniu miedzi. Można używać jej na nieformowane lub formowane żywopłoty. Często stosowana jako roślina okrywowa zarówno na terenach płaskich, jak i na skarpach.
Tawuła brzozolistna (S. betulifolia) to gatunek pochodzący z Północno-Wschodniej Azji, doskonale przystosowany do uprawy w Polsce, także w warunkach miejskich. Krzew ten dorasta do około 1 m wysokości.
W sprzedaży oferowany jest najczęściej w dwóch niskich i kompaktowych odmianach – zielonolistnej tawuły brzozolistnej ‘Tor’ oraz żółtolistnej ‘Tor Gold’, która zdobyła złoty medal w konkursie roślinnych nowości podczas wystawy „Zieleń to Życie” w 2012 roku. Obie osiągają 60-80 cm wysokości. Ich liście są w zarysie okrągłe lub jajowate, na wierzchołkach karbowane, mają od 2 do 4 cm długości, jesienią przebarwiają się na żółto i pomarańczowo.
Kwiaty białe, drobne, średnicy 4-8 mm, są zebrane w płaskie kwiatostany na szczytach pędów. Krzewy kwitną w czerwcu, nadają się do sadzenia w dużych grupach, jako rośliny okrywowe, do tworzenia obwódek, niskich żywopłotów oraz uprawy w pojemnikach.
Tawuła japońska (S. japonica) w stanie naturalnym występuje na rozległym obszarze Azji, od Himalajów po Japonię. Do Europy została przywieziona najprawdopodobniej w drugiej połowie XIX wieku. Obecnie jest jedną z najpopularniejszych tawuł uprawianych w kraju, dostępną w ogromnej liczbie odmian.
Tawuła japońska ‘Anthony Waterer’ to silnie rosnący krzew o półkulistym pokroju osiągający 0,8 m wysokości. Jej młode liście są czerwonawe, w trakcie rozwoju przybierają ciemnozieloną barwę, część z nich jest obrzeżona kremowo-różową, nieregularną obwódką. Liście mają od 5 do 10 cm długości.
Ciemnoróżowe, drobne kwiaty pojawiają się na przełomie czerwca i lipca na szczytach jednorocznych pędów. Kwiaty są zebrane w duże, przyciągające uwagę płaskie kwiatostany typu baldachogrona. Wyraźnie dłuższe od płatków korony pręciki nadają kwiatostanom lekki, puszysty wygląd. W trakcie kwitnienia krzewy odwiedzają motyle, trzmiele i pszczoły.
Ciekawym sportem odmiany ‘Antony Waterer’ jest odmiana ‘Goldflame’ o pomarańczowych młodych liściach, stopniowo przybierających żółty kolor. Jeszcze bardziej niezwykłą paletę kolorów liści prezentuje tawuła japońska 'Magic Carpet', dorastająca do 50 cm wysokości. Wczesną wiosną rozwijające się liście mają intensywnie pomarańczowy kolor, następnie robią się żółte; tylko nowe przyrosty są czerwono-pomarańczowe. Jesienią krzewy stają się pomarańczowo- -bordowe. Odmiana otrzymała nagrodą AGM.
Ciekawą odmianą jest też ‘Genpei’, zwana ‘Shirobana’ – jej kwiaty mają zróżnicowane zabarwienie, od białych do różowo-liliowych. Różna kolorystyka kwiatów jest wynikiem niepełnej mutacji – jest to klasyczna chimera sektorialna.
Z odmian o zielonych liściach i czerwono-różowych kwiatach warto polecić: ‘Bullata’ (liście małe, grube i pomarszczone), ‘Crispa’ (liście głęboko powcinane, pomarszczone), ‘Darts Red’, ‘Froebelii’, ‘Little Princess’ i ‘Manon’. Najniższą, polecaną na obwódki, jest odmiana ‘Japanese Dwarf’. Do tworzenia jasnych, żółtych akcentów kolorystycznych, przydatne są: ‘Candlelight’, ‘Firelight’, Golden Carpet’, ‘Golden Princess’, ‘Goldmound’.
Tawuła japońska najlepiej rośnie na glebach żyznych i umiarkowanie wilgotnych, ale należy do roślin tolerancyjnych (z wyjątkiem odmian o jasnych, żółtych liściach), dlatego dobrze znosi gorsze warunki uprawy, w tym zanieczyszczenie powietrza i zasolenie podłoża.
Obcinanie przekwitających kwiatostanów sprzyja zawiązywaniu kolejnych pąków kwiatowych. Krzewy tawuły japońskiej są w pełni mrozoodporne, prawie w ogóle nie ulegają atakom szkodników i rzadko chorują.
Tekst: Grzegorz Falkowski (ZSzP), zdjęcie tytułowe: Sergiosk/Depositphotos
|
Artykuł pochodzi z magazynu |
|
Artykuł powstał we współpracy z Związkiem Szkółkarzy Polskich Więcej o roślinach i ich producentach znajdziesz na e-katalogroslin.pl |
TEMATY NA CZASIE 
