Jabłoń domowa (Malus domestica)

Jabłoń domowa (Malus domestica) to niewielkie drzewo zaliczane do rodziny różowatych (Rosaceae). Za jego ojczyznę uważa się Kaukaz, ale w naturze roślina właściwie nie występuje, gdyż powstała ze skrzyżowania kilku dzikich gatunków jabłoni i została poddana dalszym modyfikacjom w celu uzyskania jak najbardziej wartościowych i dorodnych owoców. Otrzymane w wyniku prac hodowlanych liczne odmiany użytkowe, składają się na zbiorowy gatunek nazwany jabłonią domową i są uprawiane w wielu krajach świata.

Jabłoń domowa to niewysokie drzewo (6-12 m.) o krótkim pniu i gęstej koronie, złożonej z pędów pokrytych brunatną, charakterystycznie spękaną korą i dużymi, jajowatymi, piłkowanymi na brzegach, zielonymi, gładkimi z wierzchu i miękko owłosionymi od spodu liśćmi.

Roślina zakwita wiosną równocześnie z rozwojem liści w maju, wydając duże, pięciopłatkowe, białoróżowe kwiaty, zebrane po kilka w niewielkie baldachogrona. Kwiaty są zwykle samopylne, ale drzewa lepiej owocują, gdy zostaną zapylone pyłkiem kwiatów innej jabłoni.

Po zapyleniu z kwiatów rozwijają się duże, mięsiste, okryte cienką skórką owoce ziarnkowe nazywane jabłkami. Ich wygląd, wielkość i barwa oraz termin dojrzewania (od VI do X) są różne i zależą od odmiany.

Wymagania i uprawa

Jabłoń domowa to podstawowe drzewo owocowe uprawiane w naszym kraju. Roślina jest dość wymagająca i oczekuje ciepłego, słonecznego stanowiska oraz żyznej, próchniczej, głęboko uprawionej, lekko wilgotnej gleby. Nie toleruje gleb ciężkich i zimnych oraz źle znosi suszę.

Większość uprawianych w Polsce odmian jest odporna na niskie temperatury, jednak ich kwiaty bywają czasem uszkadzane przez wiosenne przymrozki. Z tego względu pod uprawę roślin należy wybrać miejsce ciepłe i osłonięte od wiatru.

Jabłoń domowa bywa podatna na ataki chorób i szkodników (w tym najgroźniejsze są parch i mączniak), dlatego do uprawy należy wybierać odmiany jak najbardziej odporne na niesprzyjające warunki środowiskowe i choroby (np. parcha).

Jabłoń domową jako wielogatunkowego mieszańca rozmnaża się głównie za pomocą szczepienia.

Zastosowanie

Jabłoń to cenne drzewo owocowe, uprawiane zarówno w przydomowych ogrodach jak i na plantacjach towarowych. Jej owoce mogą być spożywane na surowo lub przeznaczane na soki, przetwory, wina i susze.

Jest jednym z najważniejszych drzew owocowych na świecie. Roczna światowa produkcja jabłek wynosi prawie 50 milionów ton (w Polsce 2 miliony ton). Jest to drugi po roślinach cytrusowych wynik na świecie!

Wybrane odmiany

• 'Champion' – odm. deserowa, owoce średnie, dojrz. IX
• 'Cortland' – odm. deserowa, owoce duże, dojrz. X
• 'Gala' – odm. deserowa, owoce małe, dojrz. IX/X
• 'Lobo' – odm. deserowa, owoce duże, dojrz. IX
• 'Idared' – odm. deserowa i produkcyjna, owoce duże, dojrz. IX/X

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: Suju, Hans Braxmeier, Georg Schober, Alexander Paukner/Pixabay