Dziewanna pospolita (Verbascum nigrum)

Dziewanna pospolita (Verbascum nigrum) to roślina dwuletnia lub krótkowieczna bylina zaliczana do rodziny trędownikowatych (Scrophulariaceae). W naturze występuje w Ameryce Północnej, Europie i na Syberii. W Polsce jest gatunkiem pospolitym, spotykanym głównie na łąkach, przydrożach, nasypach i nieużytkach.

Dziewanna pospolita może dorastać do ok. 60-120 cm wys. W pierwszym roku uprawy tworzy rozety dużych, owłosionych od spodu, zielonych, długoogonkowych (ogonki liściowe są sztywne i czerwono nabiegłe), szerokich liści z sercowatą nasadą, wyraźnie zaznaczonymi nerwami i zaostrzonym wierzchołkiem. W drugim roku z rozety liściowej rozwija wzniesiony, sztywny, gruby, ulistniony, pojedynczy, prosty pęd, który w górnej części może się słabo rozgałęziać. Liście na pędzie są mniejsze niż u podstawy, siedzące, zielone, szeroko lancetowate z wyraźnie zaznaczonym unerwieniem.

Dziewanna kwitnie latem (VI-VII/IX) na szczycie pędu rozwijają się liczne, duże, żółte, pięciopłatkowe kwiaty z ciemnoczerwoną plamką na dnie korony (kwiaty w pąku są lekko owłosione). Pręciki kwiatów są długie, a nitki pręcikowe czerwono-pomarańczowe i pokryte pierzastymi, czerwono-różowymi włoskami (włoski te z początku są żółte, z czasem nabierają barwy). Kwiaty zebrane są w duże, gęste, groniaste kwiatostany.

Po przekwitaniu kwiaty przekształcają się w pękate, wypełnione licznymi, drobnymi nasionami torebki nasienne.

Wymagania i uprawa

Dziewanna pospolita nie ma wysokich wymagań uprawowych. Preferuje ciepłe, słoneczne lub lekko półcieniste stanowiska i przepuszczalne, piaszczysto-kamieniste, umiarkowanie wilgotne, ubogie w wapń i dość słabe podłoża. Do takich upodobań rośliny odnosiło się nawet ludowe porzekadło: "Gdzie na polu dziewanna, tam bez posagu panna".

Roślina jest też dostatecznie mrozoodporna. Jedynie w czasie mokrych zim może zagniwać i przemarzać.

Dziewanna pospolita doskonale rozmnaża się z nasion, które można wysiewać wprost do gruntu zaraz po zbiorze. Na odpowiednich stanowiskach daje też samosiew.

Zastosowanie

W ogrodach dziewanna pospolita pojawia się dość rzadko, gdyż znacznie częściej uprawiane są jej ozdobne mieszańce. Może być jednak piękną ozdobą ogrodu naturalistycznego lub wiejskiego, szczególnie na słonecznych, dość suchych stanowiskach i słabych glebach. Ładnie prezentuje się w kępach na trawniku lub na tle ogrodzenia, natomiast na rabatach dobrze komponuje się z firletką kwiecistą, malwami, krwawnikami pospolitymi i rudbekiami.

Dziewanna pospolita bywa też czasami elementem zestawu nasion na łąki kwietne, przeznaczone min. na suche stanowiska (np. z chabrem driakiewnikiem, świerzbnicą polną, cykorią podróżnik, maruną bezwonną, krwawnikiem).

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: iVerde; Ingo Jorga, lumpi, Hans Braxmeier/Pixabay